رنان، از انقلاب مشروطه تا انقلاب سفید-5

mollah

در این قسمت به معرفی یکی از زنان روشنفکر و کم نظیر ایرانی می پردازیم: صدیقه دولت آبادی. او اولین زن ایرانی است که بعد از مشروطه بدون چادر از منزل خارج شد. همچنین او کسی است که پس از صدور فرمان کشف حجاب ـ سرپرستی کانون بانوان که متصدی فراهم کردن زمینه ‏های فرهنگی کشف حجاب بود به امر رضاشاه به ایشان سپرده شد.

صدیقه دولت آبادی از بانوان بنیان گذار نهضت آزادی زنان در ایران بود. وی زنی شجاع و آزادیخواه بود. پدر و برادرش از رجال آزادیخواه و مروج فرهنگ نو بودند. برادرش یحیی دولت آبادی نویسنده معاصر است. هم پدر و هم برادرانش لباس آخوندی بر تن داشتند اما خانواده دولت آبادی منتسب به بابی بودن بودند.

دولت‌آبادی در سال ۱۲۶۱ خورشیدی در اصفهان به دنیا آمد.. پدرش سید میرزا هادی دولت‌آبادی از روحانیون متجدد مشهور به رهبری شاخه ازلی بابیه در ایران بود. صدیقه دولت آبادی از خانواده با نفوذ و متمولی بود به طوری که با اتکا به این امتیاز در شرایطی که حتی داشتن روزنامه سیاسی برای مردان به سختی میسور بود، او توانست به تدریج روزنامه خود را به ارگان سیاسی زنان تجدد طلب ایران تبدیل کند. در سال ۱۲۹۶ شمسی به همت او یکی از اولین دبستان‌های دخترانه، به نام «مکتب شرعیات» تأسیس شد که سه ماه بعد وزارت فرهنگ آنزمان او را به جرم تاسیس مدرسه دخترانه که در آنموقع ممنوع بود، در طویله اداره معارف حبس کرد.

در یکی از دفعاتی که صدیقه دولت‌آبادی برای فعالیت‌هایش دستگیرشده بود، رئیس نظمیه به وی گفت: «خانم شما صد سال زود به دنیا آمده‌اید»

صدیقه دولت‌آبادی پاسخ داد:

آقا من صد سال دیر متولد شده‌ام، اگر زودتر به دنیا آمده بودم نمی‌گذاشتم زنان چنین خوار و خفیف و در زنجیر شما اسیر باشند.

همانطور که قبلا هم گفتیم گروهی از زنان تجدد طلب انجمنی به نام انجمن مخدّرات وطن را تشکیل دادند. اعضای این انجمن، به زنان و دختران فعالان سیاسی، زنان دربار، اعیان و اشراف محدود می‏شد. از آن جمله دختر سپهسالار تنکابنی و همسر صدیق السلطنه، دختر سردار افخم را میتوان نام برد.

جالب اینجاست که این انجمن، برای اولین بار در ایران، اقدام به برگزاری مجالس ساز و نوا و رقص (گاردن پارتی) نمود. در این مجالس در کنار سخنرانی، نمایشنامه و برنامه‏های تفریحی و سرگرم کننده ( عمدتاً توسط ارمنی ها) اجرا می‏شد. از این رو، با مخالفت صریح علما و اقشار مذهبی مواجهه شد.

یکی دیگر از انجمن‏های مخفی که صدیقه دولت آبادی در آن عضو بود، انجمن حریت زنان بود. سایر زنانی که در این انجمن عضو بودند عبارت بودند از: محترم اسکندری، هما محمودی، شمس الملوک جواهر الکلام. این انجمن مختلط بود و مردان نیز در جلساتشان شرکت می‏کردند. از زنان خاندان سلطنتی، افتخار السلطنه و تاج السلطنه از اولین اعضای این انجمن بودند.

دولت آبادی در سال 1299 ش، 1919م، نشریه «زبان زنان» را در اصفهان و تهران منتشر کرد. «زبان زنان» در ابتدا به مباحث مربوط به خانه داری بچه داری، شوهر داری و بهداشت می‌پرداخت. اما به تدریج مباحثی همچون آزادی و سوسیال دمکراسی را مطرح کرد که اقشار مذهبی جامعه را به عکس العمل وا می‌داشت بطوریکه روزنامه هایش را در خیابانها آتش میزدند.

دولت آبادی که در مقالاتش وضعیت زنان در کشورهای دیگر را تشریح میکرد و خودش 10 سال پیش از کشف حجاب، عملاً، حجاب را به کناری گذاشته بود و بدون روسری در خیابان‏ها ظاهر می‏شد، به تدریج حساسیت افکار عمومی بویژه اقشار مذهبی را برانگیخت.

صدیقه دولت آبادی  تمام عمر خود را در راه کشف حجاب از زنان ایرانی سپری کرد و حتی در لحظات آخر زندگی نیز دست از این تلاش بر نداشت و این چند سطر را در وصیت نامه خود جا داد: مرا از محل «کانون بانوان» به آرامگاه ابدیم ببرید و در مراسم تشییع جنازه‌ام حتی یک زن با حجاب شرکت نکند.

صدیقه دولت‌آبادی در روز ۶ مرداد سال ۱۳۴۰ هجری شمسی در سن ۸۰ سالگی در تهران درگذشت. وی در جوار برادرش در قبرستان امامزاده اسمعیل در زرگنده به خاک سپرده شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ مقبره او توسط عوامل رژیم ویران شد.

 

 

https://www.mashrooteh.com/%d8%b1%d9%86%d8%a7%d9%86%d8%8c-%d8%a7%d8%b2-%d8%a7%d9%86%d9%82%d9%84%d8%a7%d8%a8-%d9%85%d8%b4%d8%b1%d9%88%d8%b7%d9%87-%d8%aa%d8%a7-%d8%a7%d9%86%d9%82%d9%84%d8%a7%d8%a8-%d8%b3%d9%81%db%8c%d8%af-5